ژئوتوریسم

تعریف ژئوتوریسم

ژئوتوریسم (Geotourism) یکی از رشته های گردشگری وابسته به طبیعت (Nature based tourism) است که به معرفی پدیده های زمین شناسی به گردشگران با حفظ هویت مکانی آنها می پردازد. ژئوتوریسم از علوم مختلف زمین شناسی کمک می گیرد و علاقمندان به طبیعت و پدیده های زمین شناسی را برای بازدید از جاذبه های زیبای زمین دعوت می کند.
ژئوتوریسم یا گردشگری زمین شناسی امروزه مخاطبان وسیعی پیدا کرده است . مخاطبان ژئوتوريسم نه تنها متخصصان و کارشناسان زمين شناسى، بلکه گردشگران عادى و علاقمندان طبيعت هستند. در جريان فعاليت‌هاى ژئوتوريسمى، بازديدکنندگان ضمن بازديد از پديده‌هاى زيبا و ويژه زمين شناسى، با مبانى پيدايش آنها آشنا شده اهميت وجودى آنها را در‌مى‌يابند . يکى از ويژگى‌هاى پديده‌هاى زمين شناسى که موجب برترى نسبى آنها بر پديده‌هاى اکوتوريسمى مى‌شود، اسرارآميز بودن و پيچيده بودن مباحث زمين شناسى براى افراد عادى است. واژه زمين شناسى براى اغلب مردم يادآور پديده‌هاى باشکوه، بزرگ و اسرارآميزى چون آتشفشان، زلزله، شهاب سنگ، دايناسور، فسيل، دوره‌هاى زمانى ميليونى و ... است.

گل فشان کهیر  Kahir Mud Volcana

گل فشان کهیر در ۹۵ کیلومتری غرب بندر کنارک ، نرسیده به روستای تنگ در زمینی مسطح واقع شده و دارای سه تپه کوچک گل‌فشان است که یکی از آنها شبیه آتشفشان و در حال حاضر فعال است و بقیه آنها نیز از چند سال قبل به صورت غیرفعال درآمده‌اند . در بلندای این تپه‌ها ، دهانه‌هایی به قطر چند سانتی متر وجود دارد و از دهانه گل‌فشان به طور متناوب گل خاکستری رنگ خارج شده و به سوی دامنه‌ها سرازیر می‌شود. دوره تناوب این پدیده نادر و زیبا ده تا پانزده دقیقه است. این عمل با لرزش خاک همراه است و گاهی به هنگام خروج گل ، صدایی همانند شلیک تفنگ از آن به گوش می‌رسد.

نحوه تشکیل

به علت نزدیکی زیاد این منطقه به اقیانوس و همچنین شکل خاص پوسته زمین در این ناحیه ، پوسته اقیانوس با شیب بسیار تندی در زیر این منطقه به داخل زمین فرو می رود که باعث بوجود آمدن فشارهای زیادی به پوسته زمین می گردد. فشار بوجود آمده باعث خروج آب و به همراه آن گل و لای می شود. این عامل یکی از علت های بوجود آمدن گل فشان در این منطقه بوده است. سرد بودن گل و عدم وجود بخار به همراه آن تأییدی بر صحت ادعای ذکر شده میباشد.

چشمه آب معدنی باداب سورت

مجموعه زيبا و ديدني چشمه هاي آب معدني باداب سورت اروست که از شگفت انگيزترين شاهکارهاي طبيعت و به عنوان زیباترین چشمه جهان و همچنین دومین اثر طبیعی ملی ایران پس از قله دماوند به ثبت رسید، در جنوب شرق شهر ساری٬ در ارتفاع ۱۸۴۱ متری از سطح دریا در محدوده روستاي اروست واقع شده است. این اثر زیبا از شمال به ارتفاعات و تپه‌هاي پوشيده ‌‌‌‌‌از جنگل‌هايي با درختان سوزني برگ مي‌رسد، از جنوب مشرف به دره‌هاي پايين دست و از شرق در مجاورت ارتفاعات پوشيده از گياهان بوته‌اي و درختچه‌ها است. غرب آن را نيز روستای اروست احاطه كرده است. چشمه هاي اسرار آمیز باداب سورت اروست مشتمل بر چهارده چشمه با آب هاي کاملاً متفاوت از لحاظ رنگ، بوو مزه مي باشند. يکي از این چشمه ها که چشمه اصلی می باشد داراي آبي بسيار شور مي باشد و داراي دریاچه ای کوچک است که عمدتاً در تابستان براي شنا و آب درمانی استفاده مي شود. در کناره های این دریاچه نیز رسوبات سیاه رنگی وجود دارد که همراه با آب دریاچه جهت درمان دردهاي کمر و پا٬ امراض پوستی٬ روماتيسم و میگرن سودمند است. همچنین به علت شوری زیاد این دریاچه و دارا بودن املاح و مواد معدنی فراوان به هیچ عنوان در فصل زمستان یخ نمی زند و هیچ جانوری نیز در آن زیست نمی کند.. این چشمه ها داراي آب هایی به رنگ نارنجي و کمي ترش مزه اند که به صورت دائمي و نشتي همانند نوش دارویی گاز دار از دل زمین می جوشند. همچنین در اطراف دهانه چشمه ها کمي رسوب اکسيد آهن نشسته است. آب هاي رسوبي چشمه های باداب سورت در مسير جريان خود از بالاي کوه به پائين طي هزاران سال مانند آبشاری پلکانی با هنرنمایی خود دهها حوضچه کوچک بسيار زيبا در رنگ هاي نارنجي، زرد، قرمز، طلایی و سفید در اندازه هاي مختلف ايجاد کرده است که اسراري از دنياي مستور و پوشيده طبيعت بکر و دل انگيز را به نمايش گذاشته است.

دریاچه تار و هویر
این دو دریاچه در فاصله تقریبی 20 کیلومتری شرق شهرستان دماوند قرار دارند و برای دسترسی به آنها از جاده دماوند به طرف شرق با فاصله تقریبی 18 کیلومتر 2 -دومین مسیر دسترسی ، جاده فیروز کوه سربندان با فاصله تقریبی 20 کیلومتر 3- جاده فیروز کوه ، روستا دلیجایی، دهنار روستای هویرتا دریاچه با فاصله تقریبی 25 کیلو متر میتوان استفاده کرد. دریاچه تار در بیشترین طول(1300 متر) و بیشترین عرض(400 متر) و دریاچه هویر نیز 900 متر طول و 150 متر عرض دارد.

منبع اصلی تامین کننده آب ایندو دریاچه، چشمه ها و رودهای قره داغ و سیاه چال می باشد که به صورت فصلی آنها را پر از آب می کند.

از نظر زمین شناسی این دو دریاچه دارای شرایط یکسان می باشند. طبق نظرات، آلنباخ 1972 و شهرابی1373 این دو دریاچه در اثر فعالیت گسل مشاء – فشم به وجود آمده اند، بدین صورت حرکات جوان این راندگی در زمان کواترنر سبب رانش بخش بزرگی از زرین کوه (رشته کوه های جنوب دریاچه) شده و با ایجاد تپه های کوتاه و بلند باعث سدشدن آبهای جاری و انباشت آنها به صورت دریاچه شده است. ضمن اینکه این دریاچه از چشمه های کف نیز تغذیه می شود. از نظر شیمیایی دریاچه دارای املاح کربنات کلسیم و منیزیم می باشد. در اطراف دریاچه سازندهای دوران اول و دوم زمین شناسی به راحتی دیده می شوند ، همچنین انواع فسیلهای براکیوپود، مرجان و آمونیت در آنها وجود دارد.

چشمه و استخر معدنی دیو آسیاب
این چشمه در ارتفاعات شمالی دشت لار در استان مازندران واقع شده است و دارای حدود 20 متر قطر و 2 متر عمق می باشد. تامین آب چشمه از طریق دو دهانه در کف آن می باشد که آب را به صورت جوشان (آرتزین) وارد آن می کند.

این چشمه در ارتفاعات 3000 متری از سطح دریا واقع شده است و از نوع چشمه های بیکربنات – گوگردی  می باشد، که به دلیل وجود بیکربنات و رسوب آن  در اطراف ، باعث ایجاد تپه بلندی به صورت کاملا لایه لایه و متخلخل شده است .

رنگ آبی فیروزه ای دریاچه ، بوی نامطبوع و طعم ترش آن به دلیل وجود گوگرد در آب می باشد.

دمای آب دریاچه ، بسیار پایین و حدود 5 درجه سانتی گراد می باشد و نسبت ورودی و خروجی آب به گونه ای است که هیچ آبی از اطراف دریاچه سرریز نمی شود و از خلل و فرج سنگها به قسمت های پست تر و نهایتا رودخانه زیر دست وارد می شود.

مسیر دسترسی آن از طریق جاده هراز، جاده فرعی پلور به سمت سد لار، جاده خاکی منطقه حفاظت شده لار از کنار رودخانه و بعد از دو راهی ترشک چال و گذر از عشایر آرو می باشد.

گردآورنده و عکاس: امیر حسین چیذری